اصلاحات در بنبست واقعیت | آقای باهنر، جای نرمش دقیقاً کجاست؟
رویداد۲۴| محمدرضا باهنر، چهره سیاسی اصولگرا که سالها در ساختار قدرت و نهادهایی از جمله مجلس حضور داشته، میگوید که باید انجام اصلاحات را مثل یک پازل در نظر گرفت و از جاهای سخت هم شروع نکرد. او تاکید میکند که باید از جاهای نرم شروع کرد، چون ممکن است حاکمیت آمادگی شیفت آن را نداشته باشد.
واقعیتهای جامعه و عرصه سیاست در ایران، اما نشان میدهد که حتی «نرمترین» حوزهها هم عملاً غیرقابل دسترسیاند. برای مثال، وعده رفع فیلترینگ که به نظر میرسید کمحاشیهترین گام اصلاحی باشد و انتظار میرفت با شروع کار دولت پزشکیان محقق شود، هنوز در حد حرف باقی مانده است. کاربران اینترنت، فعالان شبکههای اجتماعی و خبرنگاران، هنوز با محدودیتهای دسترسی مواجهاند و هیچ اقدام عملی دولت در این زمینه مشاهده نمیشود.
همین وضعیت در حوزه حجاب نیز مشاهده میشود. هفته گذشته باهنر با حمله گسترده طیف رادیکال مواجه شد، چرا که حتی پیشنهادهای او برای اصلاحات نرم در این حوزه، با مقاومت شدید و واکنشهای تند روبهرو شد. پرسش واضح است: آیا میتوان «نرمتر» از خود باهنر صحبت کرد و مطالبه کرد؟ یا هر حرکت اصلاحطلبانه حتی در حد حداقلی، با برخورد شدید مواجه میشود؟
وضعیت اقتصادی کشور و اوضاع آشفته معیشت مردم نیز نمونهای دیگر از تعویق اصلاحات است. کاهش فشار تورم، کنترل قیمتها و تسهیل معیشت مردم، وعدههایی هستند که حتی در ماههای نخست دولت انتظار میرفت عملی شوند، اما تاکنون تحقق نیافتهاند. این وضعیت نشان میدهد که حتی سادهترین مطالبه مردم با مقاومت ساختاری مواجه است و حاکمیت توجه چندانی به نارضایتی عمومی ندارد.
در حوزه سیاست خارجی، اما محدودیتها شدت بیشتری دارند. هرگونه انتقاد یا پیشنهاد برای تغییر سیاستهای بینالمللی، با برچسبهایی، چون «غربگرا» یا «خائن» مواجه میشود. این فضا عملاً امکان اصلاحات نرم را از بین میبرد و نشان میدهد که برخی حوزهها به هیچ وجه قابل مذاکره یا اصلاح تدریجی نیستند.
در سیاست داخلی نیز وضعیت بهتر از سیاست خارجی نیست. روشنترین مصداق این مدعا احضار ۵ عضو جبهه اصلاحات در پی انتشار یک بیانیه سیاسی است.
به این ترتیب، «اصلاحات نرم» بیش از آنکه راهبرد عملی باشد، تبدیل به واژهای برای توجیه تعویق تغییرات واقعی شده است. وقتی حتی حوزههای ظاهراً ساده نیز مقاوماند، وعده اصلاحات نرم تنها ژستی سیاسی برای حفظ وضعیت موجود است و پازل اصلاحات روی زمین مانده است.
سوال مهم جامعه از آقای باهنر و دیگرانی که هنوز هم در برابر مطالبات جام حرف از اصلاحت تدریجی میزنند، این است که آیا اصلاحات نرم واقعاً وجود دارد، یا اینکه این مفهوم، تنها بهانهای برای عقبنشینی و فرار از مسئولیت انجام تغییرات ملموس است؟ اگر حتی سادهترین گامها—رفع محدودیتها، حل مشکلات اقتصادی، آزادی فضای عمومی—امکانپذیر نیست، اصلاحات نرم چه معنایی دارد؟ و آیا اساساً راهی برای تغییر واقعی و آرام، اما مؤثر وجود دارد، یا این وعدهها فقط برای حفظ ظاهر سیاسی استفاده میشوند؟
